Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Nedir? Nelere Dikkat Etmek Gerekir?

Bridolog 9 dakikalık okuma

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar ya da kısaca CYBH pek çok kişinin karşılaşabileceği sağlık sorunlarından biri. Cinsel temas yoluyla bulaşan hastalıklar bazen belirti vermeden sinsice ilerleyebilir. Bireylerin bu konuda bilinçli olması ve gerekli önlemleri alması cinsel yolla bulaşan hastalıkların önlenmesinde büyük önem taşır. Hepimizin en değerli varlığı olan sağlık konusunda cinsel sağlık oldukça önemli bir konu. CYBH hakkında konuşmak, bilgi sahibi olmak, dikkat etmemiz gerekenler konusunda kendimizi eğitmek, tabuları yıkmamıza ve sağlıklı bir yaşam sürdürmemize yardımcı olur. Bugün yazımızda CYBH'nin ne olduğundan, nasıl bulaştığından ve en önemlisi bu hastalıklardan korunmak için nelere dikkat etmemiz gerektiğinden bahsedeceğiz. Hazırsanız, cinsel sağlığımızı korumak için bilmeniz gerekenler yolculuğa birlikte çıkalım! 🚀

Kadınlarda En Sık Görülen Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar

Kadınlar hayatlarının bir noktasında sağlıkla ilgili birçok farklı meydan okuma ile karşı karşıya kalabilir ancak cinsel yolla bulaşan hastalıklar (CYBH) özellikle dikkat edilmesi gereken konudur. Küçük mikroplar göründükleri kadar masum olmayabilir ve kadın sağlığını ciddi şekilde etkileyebilir. Peki, hangi CYBH'lar kadınlarda en sık görülüyor ve bunlardan nasıl korunabiliriz? Kadınlarda en sık görülen cinsel yolla bulaşan hastalıkları detaylı bir şekilde ele alacağız sağlığımızı korumak için neler yapabileceğimizi öğreneceğiz.

1. HPV (İnsan Papilloma Virüsü)

Genital bölgelerde ortaya çıkarak sıkıntıya neden olan ve ilerleyen yıllarda virüsün de tipine bağlı olarak hatta kansere yol açabilen bir virüs grubu: HPV!  HPV, genellikle cildin küçük lezyonları yoluyla bulaşıyor ve birçok farklı tiple karşımıza çıkabiliyor. Bazı tipleri genital siğillerle ilişkilendirilirken, bazıları ise rahim ağzı kanseri riskini artırıyor. Aşılama ve düzenli sağlık kontrolleri ile virüsün yol açabileceği riskler büyük ölçüde azalıyor. Düzenli sağlık kontrolleri cinsel sağlık konusunda bilinçli olmak ve kendimizi korumak büyük önem taşıyor.

2. Molluscum Contagiosum

Daha az bilinen ancak oldukça yaygın CYBH olan Molluscum Contagiosum ciltte küçük, parlak ve bazen kaşıntılı kabartılar şeklinde kendini gösteriyor. Bulaşıcı olup olmadığına dair ikilemdeyseniz cevap evet! Direk cilt temasıyla geçebiliyor ama iyi haber şu ki, genellikle kendi kendine geçebiliyor. Eğer birkaç gün içerisinde kendiliğinden geçmiyorsa uzman bir doktora danışmanızı öneririz.

3. Klamidya

Klamidya sessizce ilerleyen ve uzun süre belirti göstermeyen cinsel yolla bulaşan hastalık. Ancak belirti verdiğinde ise idrar yaparken yanma ve anormal vajinal akıntı şeklinde ortaya çıkıyor. Kontrol edilmezse üreme sistemi üzerinde ciddi etkiler bırakabiliyor. Eğer cinsel hayatınız aktifse düzenli sağlık kontrolleri yapmak ve gerekli durumlarda test yaptırmak hastalıkların önüne geçmenin en iyi yoludur. 

4. Hepatit B

Hepatit B, karaciğeri etkileyen ciddi viral enfeksiyon ve maalesef cinsel yolla da bulaşabiliyor. Karaciğer iltihabına yol açabilen virüs, gerekli önlemler alınmadığında zamanla karaciğer hasarı, hatta karaciğer kanseri gibi daha ciddi sağlık sorunlarına neden olabiliyor. Hepatit B'nin en korkutucu yanlarından biri bazı insanlarda hiçbir belirti göstermemesi. Birçok kişinin hastalığı taşıdığının farkında olmadan başkalarına bulaştırabiliyor.

Ancak iyi haber şu ki Hepatit B'ye karşı korunmanın etkili yolları var. En etkili korunma yolu Hepatit B aşısı. Aşı virüse karşı en güçlü savunma mekanizmamız ve cinsel yolla bulaş riski olan herkes için öneriliyor. Ayrıca güvenli cinsel ilişki pratikleri ve düzenli sağlık kontrolleri de riski azaltmada önemli rol oynuyor.

5. Frengi (Sifiliz)

Frengi ya da eski adıyla sfiliz uzun zamandır bilinen ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar arasında yer alan enfeksiyon. Bakteriyel enfeksiyon olan bu hastalık, Treponema pallidum adlı bakteri tarafından yayılıyor. Frengi, tedavi edilmediğinde ciddi ve uzun süreli sağlık sorunlarına yol açabilir. İlk başlarda enfeksiyon genellikle ağrısız yaralar şeklinde kendini gösterir ki bu yaralar cinsel organlarda, anüste veya ağızda olabilir. Ancak, zamanla enfeksiyon vücudun diğer bölümlerine yayılabilir ve daha ciddi sağlık problemlerine neden olabilir. 

İlk aşamada genellikle ağrısız yaralar şeklinde beliren Frengi’nin fark edilmesi zor olabiliyor. Enfeksiyonun farkında olmayan kişilerin başkalarına bulaştırmasına yol açabilir. Ancak iyi haber şu ki frengi uygun tedavisiyle iyileştirilebilir ya baskılanabilir hastalıklar arasında yer alıyor.

6. HIV (AIDS)

HIV ise virüs dünyasının en ciddi cinsel yolla bulaşan hastalıklardan biri. HIV'in en büyük tehlikesi bağışıklık sistemini yavaş yavaş yıpratması. Vücudu enfeksiyonlara ve bazı kanser türlerine karşı savunmasız bırakıyor. Günümüzde, antiretroviral tedavi sayesinde, HIV'li kişiler uzun ve sağlıklı bir hayat sürebiliyor. ART, virüsün vücutta çoğalmasını yavaşlatıyor böylece bağışıklık sistemi daha güçlü kalıyor hem bulaşma riski hem de hastalığın ilerleme riski azalıyor. HIV'den korunmanın en iyi yolu güvenli cinsel ilişki uygulamaları ve riskli davranışlardan kaçınmak. Düzenli test yaptırmak ve HIV durumunuzu bilmek hem kendinizi hem de partnerinizi korumanın yollarından. Tedbir sizden, takip doktordan!

7. Genital Herpes

Genital Herpes, Herpes Simplex virüsünün neden olduğu cinsel yolla bulaşan yaygın enfeksiyondur.  İki türü vardır: HSV-1 genellikle ağız çevresinde uçuk olarak bilinirken, HSV-2 çoğunlukla genital bölgede herpes enfeksiyonlarına yol açar. Ancak her iki virüs türü de genital herpes vakalarına neden olur.

Genital Herpesin en belirgin işareti genital bölgede, kalçalarda veya rektum çevresinde ağrılı yaralar veya kabarcıklar şeklinde olur. Enfeksiyonun en zorlu yanlarından biri virüs vücuda girdikten sonra ömür boyu kalması ve zaman zaman belirtilerin tekrarlaması. Ne yazık ki genital herpes için kesin tedavi yok ama antiviral ilaçlar yaraların iyileşme süresini kısaltabilir ve tekrarlama sıklığını azaltabilir.  Belirtiler sırasında cinsel ilişkiden kaçınmak ve kondom kullanmak virüsün partnerinize bulaşma riskini azaltır.

8. Bel Soğukluğu (Gonore)

Bel soğukluğu ya da Gonore, Neisseria gonorrhoeae bakterisinin neden olduğu cinsel yolla bulaşan hastalıklar arasında. Bakteri genital bölge, rektum ve boğaz dahil olmak üzere vücudun mukus üreten alanlarını etkiliyor. Gonore erkeklerde ve kadınlarda farklı belirtiler gösterebilir, bazen de hiç belirti göstermeyebilir ki bu durum enfeksiyonun farkında olmadan yayılmasına yol açar. Kadınlarda gonore bazen idrar yaparken yanma, akıntı gibi belirtilerle kendini gösterir. Erkeklerde idrar yaparken yanma ve penisten akıntı gibi daha belirgin belirtilerle ortaya çıkabilir.  Ancak her iki cinsiyette de belirtiler hafif olabilir veya tamamen gözden kaçabilir. Gonore tedavi edilmezse hem erkeklerde hem de kadınlarda ciddi aynı zamanda da kalıcı sağlık sorunlarına yol açabilir özellikle de kadınlarda üreme yeteneğini etkileyebilir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar arasında erken teşhis ve tedavi özellikle önemlidir. Bel soğukluğu antibiyotik ilaçlarla tedavi edilse de vajinada yanma, akıntı hissediyorsanız mutlaka uzmana görünmeniz gerekir.

9. Uyuz

Uyuz, Sarcoptes scabiei adlı mikroskobik akarın neden olduğu bulaşıcı cilt hastalığı. Küçük canlılar cilt altına girerek kaşıntılı, kırmızı döküntülere neden oluyor. Uyuz genellikle yakın cilt teması yoluyla bulaşıyor ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar arasında sayılmasa da yakın fiziksel ilişkiler sırasında kolayca yayılabilir. Uyuzun en belirgin özelliği özellikle gece saatlerinde artan şiddetli kaşıntı. Akarlar cilt altında tüneller kazarak yumurta bırakıyor ve bu da kaşıntı, kızarıklık ciltte kabarcıklara yol açıyor. Uyuz eller, kollar, bel çevresi, meme altları ve genital bölge dahil olmak üzere vücudun çeşitli kısımlarını etkiliyor.

Uyuzun tedavisi doktorunuzun önereceği özel kremler veya losyonlarla yapılıyor. Tedaviler genellikle tüm vücuda uygulanıyor belirli süre sonra yıkanıyor. Tedavi sırasında aynı evde yaşayan herkesin aynı anda tedavi edilmesi kişisel eşyaların, yatak çarşaflarının ve giysilerin sıcak suda yıkanması öneriliyor.  

Erkeklerde En Sık Görülen Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar 

Erkeklerde en sık görülen Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar (CYBH) sağlık sorunları, sadece cinsel yaşamı değil genel sağlık durumunuzu ve hatta partnerinizin sağlığını da etkileyebilir. Çoğu durumda sessizce ilerleyen hastalıklar, fark edilip tedavi edilmedikçe ciddi komplikasyonlara sebep olabiliyor. Erkeklerde en sık görülen cinsel yolla bulaşan hastalıkları ise şu şekilde:

1. Klamidya

Klamidya erkeklerde en sık görülen cinsel yolla bulaşan hastalıklardan biri ve çoğu zaman belirtisiz ilerleyebiliyor. Sessiz ilerleyiş birçok erkeğin hastalığı taşıdığının farkında olmadan başkalarına bulaştırmasına neden olabiliyor. Erkeklerde klamidya enfeksiyonunun belirtileri arasında idrar yaparken yanma hissi, penisten anormal akıntı, testislerde ağrı ve şişlik gibi semptomlar yer alabilir. Ancak belirtilerin hiçbiri de olmayabilir düzenli sağlık kontrolleri ve risk altındaysanız test yaptırmak çok önemlidir. 

2. HIV

HIV bağışıklık sistemini hedef alan ve zamanla AIDS olarak bilinen ciddi duruma yol açabilen hastalıklar arasında. HIV enfekte kişinin kanı, meni, vajinal sıvılar veya anne sütü gibi vücut sıvıları yoluyla bulaşabilir. Cinsel ilişki ile de partnerinize bulaşabilir. HIV'in en büyük tehlikesi vücudun enfeksiyonlara ve hastalıklara karşı savaşan bağışıklık sistemini zayıflatması. Enfekte bireyin çeşitli enfeksiyonlar ve bazı kanser türleri karşısında savunmasız hale gelmesine neden oluyor. Günümüzde antiretroviral tedavi ile HIV'li kişiler uzun ve üretken hayat sürebilirler. ART, HIV'in vücuttaki çoğalmasını kontrol altına alır ve bağışıklık sisteminin güçlü kalmasına yardımcı olur böylece AIDS'e ilerlemeyi önler.

3. Bel Soğukluğu (Gonore)

Kadınlarda olduğu gibi erkekler de bel soğukluğu yaşayabilir. Erkeklerde gonore belirtileri genellikle idrar yaparken yanma hissi, penisten beyaz, sarı veya yeşil akıntı gibi daha belirgin olabilir. Gonore uygun antibiyotik tedavisiyle kolayca tedavi edilebilir. Ancak tedavi edilmezse hem erkeklerde hem de kadınlarda ciddi ve kalıcı sağlık sorunlarına neden olabilir, örneğin kısırlık veya pelvik inflamatuar hastalık gibi. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar söz konusu olduğunda düzenli sağlık kontrolleri risk altındaysanız test yaptırmak çok önemlidir.

4. HPV

HPV erkeklerin de dikkat etmesi gereken bir virüs çünkü genital siğiller gibi rahatsız edici sorunlara yol açabilir ve penis kansere dahi neden olabilir. HPV genellikle belirti göstermez ve birçok insan virüsü taşıdığının farkında olmadan başkalarına bulaştırabilir. Sessiz yayılma HPV'nin çok hızlı bir şekilde yayılmasına neden olur. HPV'den korunmanın en etkili yolu HPV aşısı yaptırmak. Aşı özellikle genç yaşlarda, cinsel aktivite başlamadan önce yapıldığında daha etkili oluyor.

5. Genital Hepes (Uçuk)

Genital Herpes enfeksiyonu genital bölgede, uyluklarda, kalçalarda veya makat çevresinde ağrılı yaralar veya kabarcıklar şeklinde belirtiler gösterir. Belirtiler zamanla geçse de virüs vücutta ömür boyu kalır. Belirtiler arasında stres, hastalık veya bağışıklık sisteminin zayıflaması gibi faktörlerle tekrar ortaya çıkabilir. Ne yazık ki genital herpes için kesin bir tedavi bulunmuyor. Ancak antiviral ilaçlar belirtilerin şiddetini ve sıklığını azaltmaya yardımcı olabilir hastalığın yayılma riskini düşürebilir.  Genital Herpesten korunmanın en etkili yolu cinsel ilişki sırasında kondom kullanmak ve cinsel partnerlerle açık iletişim kurmaktır.

6. Trikomoniyaz

Trikomoniyaz adlı tek hücreli parazit tarafından neden olan ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar arasında. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar arasında tedavi edilebilir olanlardan biri ancak tedavi edilmezse ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Erkeklerde çoğu zaman belirtisiz ilerler ancak bazı durumlarda idrar yaparken yanma hissi veya penisten akıntı gibi belirtiler görülebilir.  Trikomoniyazın en iyi yanı oral yolla alınan tek antiviral ilaç dozu ile kolayca tedavi edilebilmesi. Eğer trikomoniyaz şüphesi taşıyorsanız veya belirtiler yaşıyorsanız uzman bir doktora gitmenizi öneririz. 

Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıkları Önlemek İçin Alınabilecek Tedbirler Nelerdir?

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar modern dünyanın kaçınılmaz gerçekleri arasında yer alıyor. Ancak endişe etmeye gerek yok çünkü doğru önlemlerle sağlık savaşında galip gelebiliriz!  
İlk kuralımız şeffaflık ve dürüst diyalog.  İlişkinizde açıkça konuşmak partnerinizle test sonuçlarını paylaşmak ve cinsel geçmiş hakkında şeffaf olmak güven inşa etmenin ve riskleri azaltmanın önemli yollarından. Korunmasız cinsel ilişkiden kaçınmak büyük önem taşır. Latex prezervatifler virüs ve bakterilerin transferini büyük ölçüde engelleyerek CYBH riskini ciddi anlamda azaltır. Prezervatifler hakkında daha fazla bilgi almak için buradaki yazımızı okumayı unutmayın! 

Yaptıracağınız aşılarda alınabilecek tedbirler arasında. Örneğin, HPV ve Hepatit B gibi hastalıklara karşı onaylanmış aşılar mevcut. Doktor ziyaretlerinizi ihmal etmeyin aşı programınıza sadık kalın. Düzenli sağlık kontrolü de olmazsa olmazlar arasında. Düzenli STD testleri yaptırmak erken tanı ve tedavi için kritik adımdır. Partner sayısını sınırlandırmak ve cinsel ilişki sırasında korunma yöntemlerini her zaman kullanmak da güvenli cinsel davranışlar arasında. Ve tabii ki, dikkatli olmak! Yeni ilişkiye başlarken partnerinizin sağlık durumu hakkında bilgi almak gerektiğinde birlikte test yaptırmak sağlıklı ilişkinin temellerini atar. Hiçbir belirti göstermese bile potansiyel CYBH ile karşılaştığınızı düşünüyorsanız, hemen doktorunuzla görüşmelisiniz. Bazı CYBH’ler belirti göstermeden ilerleyebilir ve uzun vadede ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Cinsel sağlık konusunda bilgilenmek proaktif davranma cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmada ve genel sağlık refahınızı korumada kendinize yapabileceğiniz en büyük iyiliktir.